زیره سیاه
زیره سیاه گیاهی است دوساله که ارتفاع آن به ۳۰ تا ۸۰ سانتیمتر می‌رسد.
ریشه‌اش راست و دوکی شکل و گوشت‌دار و ساقه‌اش بی‌کرک و شفاف است
و برگ هایش به رنگ سبز و در قسمت فوقانی ساقه دارای دمبرگ کوتاهی است که‌انتهای آن به‌صورت غلافی ساقه را فرا می‌گیرد.
گل آذین آن چتر مرکب و گل هایش کوچک و سفید رنگ است و میوه‌اش بیضی شکل به رنگ قهوه‌ای تیره یا مایل به زردو شفاف است.
و زیره در کرمان بیشترین سطح کشت را دارد.
قسمت مورد استفاده داروی زیره سیاه میوه آن است که در تیره ماه سال دوم با قطع کامل گیاه صورت می‌گیرد و می‌گذارند تا برسد.
خواص و اثرات دارویی
. طبع زیره سیاه خیلی گرم و خشک است.
. زیره غنی از املاح معدنی همچون آهن، مس، کلسیم، پتاسیم، منگنز و منیزیم است.
مصرف مس و آهن برای تولید گلبول های قرمز خون ضروری است و زیره از این نظر غذایی مناسبی است.
به علاوه می توان انواع ویتامین های ضروری همچون a، e، c را از این چاشنی گیاهی مفید دریافت کرد.
. دانه های زیره منبع غنی از آهن است که می تواند برای درمان کم خونی استفاده شود.
مشکل کم خونی همواره معضلی برای زنان و کودکان بوده که باعث می شود سطح هموگلوبین خون کاهش پیدا کند.
اضافه کردن این ماده به ترکیبات غذایی روزانه در جلوگیری از پیشرفت این بیماری موثر است.
. زیره سیاه دارای خواص مدر، بادشکن، مقوی، زیادکننده شیر، قاعده‌آور، نیرودهنده، ضد کرم، هضم کننده، ضد تشنج، قابض، معرق، مقوی معده، قاطع اسپرم است.
. زیره سیاه در موارد بلع هوا، نفخ شکم، برطرف کردن سوءهاضمه، تسهیل هضم غذا، دل پیچه کودکان، انگل معده و روده
دفع بادهای کلیه و مثانه، تنگی نفس، خفقان سرد، سکسکه نفخ، استسقاء به‌کار می‌رود.
. زیره یک داروی سنتی برای رفع سوءهاضمه خصوصاً نفخ شکم است.
. خوردن زیره یا روغن آن در رفع سوءهاضمه و دل دردهای کودکان مفید است.
. زیره دارای خاصیت ضدگرفتگی دارد و برای رفع گرفتگی‌های دوران قاعدگی‌مفید است.
. دم کرده یک قاشق مرباخوری میوه له شده زیره سیاه در نیم لیتر آب جوش‌برای:
تنبلی اعمال گوارشی ۲ ـ ۱ گرم ، بی‌اشتهایی، باد یا درد روده مصرف می‌شود
و دانه زیره را یا می‌جوند و یا از گرد گیاه مخلوطی در آب میل می‌نمایند.
. مصرف دم کرده زیره سیاه و یا جویدن آن در رفع و کاهش دردهای ناشی از قاعدگی، دردهای روده وبی اشتهایی بسیار مؤثر است.
براساس تحقیقات انجام شده :
مصرف زیره سیاه یا روغن آن در رفع سوء هاضمه و دل دردهای کودکان و تنگی نفس نیز، کاربرد فراوانی دارد
. این گیاه دارای خواص ضد تشنج و شل کننده عضلات بوده و مقوی و نیروبخش است؛
بنابراین مصرف آن به افراد دارای مشکلات مذکور توصیه می شود.
. در منابع علمی از دانه های زیره به عنوان ماده تحریک کننده اشتها یاد می‌شود.
اما تاثیر عرق زیره بر کاهش وزن به طورعلمی ثابت نشده است.
. زیره به دلیل دارا بودن مقادیر قابل توجهی از ریزمغذی ها، املاح و مواد معدنی و
انواع ویتامین ها و آنتی اکسیدان ها خواص تغذیه ای و درمانی فوق العاده ای دارد و مانع از پیری زودرس می شود.
. دانه های زیره غنی از فیبر غذایی هستند و این ماده خوراکی حجم غذا را افزایش می دهد
و با تسریع حرکت غذا در روده ها از بروز یبوست جلوگیری می کند.
. همچنین فیبر خوراکی تأثیر مطلوب روی مخاط جداره روده دارد
و با این ویژگی از روده ها در برابر سرطان حفاظت می کند و همچنین از جذب مجدد نمک در روده می کاهد.
عوارض جانبی و مضرات زیره سیاه
- مصرف عرق زیره در بعضی افراد موجب اسهال و در برخی دیگر باعث یبوست می‌شود.
- بیماران کلیوی، کبدی و تنفسی و همچنین مادران باردار قبل از استفاده از عرق زیره، لازم است با پزشک خود مشورت کنند.
- خود سرانه عرق زیره را به کودکان ندهید.
- زیاده روی در مصرف زیره بعلت طبع گرم ایجاد کهیر می کند .
- زیاده روی در مصرف زیره باعث افزایش ترشح تیروئید و در نتیجه لاغری و زردی رنگ چهره خواهد شد.